Menu Close

Les 20: Goed en Slecht: 잘 en 못

Deze les is ook beschikbaar in Русский en Español

 

 

Woordenschat

Een PDF met alle woorden en extra informatie kun je hier vinden (Engels).

Zelfstandig Naamwoorden:
교수 = professor
주인 = meester/eigenaar/bezitter
잘못 = fout
기온 = temperatuur
거울 = spiegel
가루 = poeder
근육 = spier
어둠 = duisternis/donkerheid
기본 = basis
사고 = ongeluk
교통 = verkeer

Werkwoorden:
잘하다 = iets goed doen
못하다 = iets slecht doen
수영하다 = zwemmen
대우하다 = iemand behandelen
퇴직하다 = met pensioen gaan
접수하다 = (een sollicitatie) ontvangen
씹다 = kauwen
통역하다 = interpreteren
번역하다 = vertalen
젓다 = roeren
늘리다 = verbeteren, omhoog gaan, verkrijgen
빠지다 = vallen in
빠져나오다 = ontsnappen, komen uit
빠져나가다 = ontsnappen, gaan uit
헷갈리다 = verward zijn

Lijdende Werkwoorden:
늘다 = verbeterd zijn, omhoog gaan, verkregen zijn

Bijvoeglijk Naamwoorden:
둥글다 = rond zijn, bolvormig zijn
어둡다 = donker zijn

Bijwoorden en Overig:
= goed
= slecht
~님 = geeft respect aan iemands positie
또는 = of
~세 = jaren oud
= zeker/met zekerheid
물론 = natuurlijk (als uitdrukking)
그 동안 = tijdens die tijd/tijdens
이상 = meer dan

Als je Engels goed is, kun je deze woorden leren met onze Memrise tool.

 

 

 

Introductie

Tot nu toe heb je nog niet geleerd om zinnen zoals “Ik ben goed in iets/Ik doe iets goed” of “Ik ben slecht in iets/Ik doe iets slecht” te zeggen. Daar gaan we in deze les aan beginnen met de woorden 잘하다 (iets goed doen) en 못하다 (iets slecht doen). 못하다 is moeilijk om volledig door te krijgen, dus wij zullen beginnen met 잘하다.

 

 

 

잘하다: Iets goed doen

De best bekende betekenis van 잘하다 is “iets goed doen”. Om 잘하다 te gebruiken, plaats je simpelweg een zelfstandig naamwoord in de zin met 잘하다 als het laatste werkwoord.

Het mooie aan 하다 werkwoorden (bijvoorbeeld, 수영하다 en 공부하다) is dat je de zelfstandig naamwoord versie kunt maken door enkel de 하다 te verwijderen. In Les 26 zal ik uitleggen hoe je ook non-하다 werkwoorden in zelfstandige naamwoorden kunt maken, maar ook hiervoor geldt hetzelfde principe. Het is zo simpel als:

나는 (zelfstandig naamwoord vorm van een werkwoord)을/를 잘하다. Bijvoorbeeld:

나는 수영을 잘해 = Ik studeer goed
저 학생은 공부를 잘해 = Die student studeert goed
우리 애기는 말을 잘해요 = Onze baby spreekt goed
저는 야구를 잘해요 = Ik speel honkbal goed

잘하다 is dus een werkwoord, maar er bestaat ook een bijwoord vorm van: “잘”. Hier gaan we nu mee beginnen.

 

 

 

잘: Goed

Net zoals 잘하다, wordt 잘 in zinnen gebruikt om aan te geven dat iets goed gedaan wordt. Normaal gesproken wordt een 하다 werkwoord een zelfstandig naamwoord als de 하다 wordt weggehaald, maar 잘 is een uitzondering. De 하다 van 잘하다 verwijderen maakt het geen zelfstandig naamwoord, maar een bijwoord: 잘. Dit is belangrijk om dit te weten zodat je 잘 net zoals alle andere bijwoorden kunt gebruiken, en daarmee de betekenis van “goed/iets goed doen” uit te drukken. Essentieel is 잘 hetzelfde als 잘하다, maar wordt net iets anders gebruikt. Bijvoorbeeld:

그 주인은 고객님들을 잘 대우해요 = Die eigenaar behandelt de klanten goed
나는 어젯밤에 잘 잤어 = Ik sliep gisteravond goed

Toen ik voor het eerst met 잘하다 en 잘 in aanraking kwam, probeerde ik te begrijpen of de twee onderstaande zinnen hetzelfde waren:

나는 공부를 잘해 = Ik studeer goed
나는 잘 공부해 = Ik studeer goed

Het antwoord: essentieel? – Ja. Maar volledig? – Nee

Het verschil is zo subtiel dat je je er eigenlijk geen zorgen over hoeft te maken. Maar, toen ik dit aan het leren was, deed ik dat wel, en dat is waarom jij dat misschien ook moet doen. De reden waarom ik nu “maak je geen zorgen” zeg, is omdat ik geen echt verschil tussen de twee kan merken als ik spreek. Ik zou alleen het verschil kunnen uitleggen door terug te kijken naar mijn aantekeningen van 5 jaar geleden. Dus, het kleine verschil is:

나는 공부를 잘한다 = Ik studeer goed, of
“나는 (zelfstandig naamwoord)을 잘한다” betekent, in het algemeen, dat je mogelijkheid om iets goed te doen. Maar,

나는 잘 공부한다 = Ik studeer goed, of
“나는 잘 (werkwoord)다” betekent dat je goed kunt studeren vanwege een situatie (bijvoorbeeld, je hebt binnenkort een test en je studeert heel hard vanwege die reden).

Maar ik meen het, verdiep je niet teveel in het onderscheid tussen de twee, zeker niet sinds ze precies hetzelfde eruit zien en worden uitgesproken. Als je 공부 en 하다 gebruikt in het tweede voorbeeld, krijg je:

나는 공부를 잘 해 = Ik studeer goed, wat precies hetzelfde klinkt (en bijna hetzelfde eruitziet) als:
나는 공부를 잘해 = Ik studeer goed

Maar goed, maak je er niet teveel zorgen over.

Je weet dat 잘생기다 “knap/aantrekkelijk” betekent. Maar wist je ook dat dat woord eigenlijk een samenvoeging van 잘 en 생기다 samen is? 생기다 heeft meerdere betekenissen, maar als het samengevoegd wordt met 잘, betekent het soort van “goed tevoorschijn komen”. Het tegenovergestelde geldt voor 못생기다 (lelijk zijn).

Het is ook gebruikelijk om in het Koreaans te zeggen:

저는 잘 모르겠어요* = Ik weet het niet goed
*Let op! De toekomstige tijd van 모르다 wordt hier gebruikt. Hoewel het in de tegenwoordige tijd gebruikt wordt, is 모르겠다 erg gebruikelijk om te zeggen dat je iets niet weet – Hoewel het direct vertaalt naar “Ik zal niet goed weten”. Maar daarom moet je Nederlands nooit direct naar het Koreaans vertalen en andersom, er zijn gewoon teveel dingen die verschillen tussen de talen.

 

 

 

못하다: Iets slecht doen

Goed, dit is waar het moeilijk wordt. 잘하다 was nog makkelijk. Laten we dit stapje voor stapje doen.

Ten eerste heeft 못하다 de tegenovergestelde betekenis van 잘하다 – dus dat iets in het algemeen slecht in iets is. Bijvoorbeeld:

나는 수영을 못해 = Ik ben slecht in zwemmen
저 학생은 공부를 못해 = Die student studeert slecht/niet goed

Het verschil tussen 못하다 en 못 is hetzelfde als het verschil tussen 잘하다 en 잘. Wanneer je een zin zegt zoals “나는 수영을 못해”, betekent dit dat je mogelijkheid om te zwemmen slecht is. Omdat je hiermee eerder een feit of algemeen iets aangeeft, moet je goed opletten met welk werkwoord je de situatie omschrijft. Bijvoorbeeld met het werkwoord “eten”, omdat je niet wilt zeggen “in het algemeen, is mijn mogelijkheid om te eten slecht.” In plaats daarvan wil je eerder zeggen “IK KAN eten, maar vanwege een bepaalde situatie, kan ik dat nu niet (goed).” Dat is waar je 못 in plaats van 못하다 gebruikt.

 

 

못: Slecht

못하다 gebruiken en begrijpen kan makkelijk zijn, zeker als je weet hoe 잘하다 wordt gebruikt. Als je het bijwoord 못 gebruikt, hangt de betekenis af van de situatie. Hier zijn twee simpele voorbeelden waar we naar kunnen kijken:

저는 어제 못 잤어요
저는 어제 시험을 못 봤어요

Dit is waar het moeilijke begint: beide zinnen kunnen twee betekenissen hebben.

Het eerste voorbeeld:
저는 어제 못 잤어요 kan één van de onderstaande betekenen:

Ik sliep niet goed gisteravond vanwege een bepaalde situatie, of
Ik sliep niet gisteravond omdat iets me weerhield van slapen

Het tweede voorbeeld:
저는 어제 시험을 못 봤어요 kan één van de onderstaande betekenen:

Ik deed het slecht op het examen gister vanwege een bepaalde situatie, of
Ik deed het examen gister niet omdat iets me daarvan weerhield

(Mijn vertalingen van “… Iemand deed niet … omdat iets hem/haar daarvan weerhield…” wordt meestal gewoon vertaald naar “Iemand kon niet” of “Iemand kan niet”. In het Nederlands wordt de reden waarom iemand iets niet kan doen niet duidelijk gegeven in deze zinnen. In Les 45 zal ik een andere manier introduceren om te zeggen dat “Iemand niet kan” met ~ㄹ/을 수 없다.)

Vind je dit verwarrend? Ik zal het even op een rijtje zetten: wanneer je 못 in een zin plaatst, geeft dat aan dat iets slecht (of niet goed) ging OF dat iemand iets niet kon doen omdat iets hem/haar daarvan weerhield.

Ik wil dat je een momentje neemt om dit te onderscheiden van negatieve situaties – specifieker gezegd met 안 of ~지 않다 die je Les 8 hebt geleerd. Met 안 of ~지 않다, is er geen diepere betekenis dat “iets je weerhield om de actie te voltooien”. Als ik bijvoorbeeld zei:

저는 어제 시험을 안 봤어요, of
저는 어제 시험을 보지 않았어요

Hier zeg ik enkel dat ik het examen niet heb gemaakt gister – alsof het gister specifiek niet de dag was dat ik het examen had en het niet hoefde te maken (of zoiets). Waarom zou ik het examen maken als het niet de dag van het examen is? Natuurlijk zou ik dat niet doen. Niks weerhoudt me ervan om het examen te maken, het is gewoon niet nodig. Daarnaast is het ook nog mogelijk dat ik het examen niet maakte omdat ik daar geen zin in heb. Maar goed, in beide gevallen weerhoudt niks me ervan en heb ik het gewoon niet gedaan.

Maar, als ik zou zeggen:

저는 어제 시험을 못 봤어요

Hier was het waarschijnlijk wel de dag van het examen, maar iets weerhield me ervan om het te maken. Dit ding zou alles kunnen zijn – bijvoorbeeld dat een feest had met mijn vrouw of dat ik ziek was geworden. Beide situaties hadden ervoor gezorgd dat ik het examen niet kon maken.

——————–

Om dit verder uit te leggen, zal ik een veelvoorkomende fout uitleggen die vele buitenlanders maken.

Je weet nog niet hoe je vragen moet stellen (daar zal je mee beginnen in de volgende les), maar stel je voor dat iemand vraagt

“Hoorde je wat ik zei?” (내 말을 들었어?)

Dan zouden buitenlanders vaak antwoorden met:

아니. 안 들었어.

Maar als je dat zou zeggen, lijkt het alsof je met opzet niet wilde horen wat die persoon zei. Meestal wil je zeggen dat je kunt horen, maar dat iets je ervan weerhield om die persoon te verstaan. Bijvoorbeeld de TV die te hard staat of een motor die voorbij rijdt. In beide gevallen blokkeerden deze jouw mogelijkheid om die persoon te kunnen begrijpen, daarom zeg je:

아니. 못 들었어. = Nee, ik hoorde je niet/ik kon je niet horen

——————–

Maar, hoe kun je het verschil tussen “Ik deed iets slecht” en “Ik deed iets niet” uitmaken? Ik zal je drie verschillende manieren leren:

잘 못
Als je echt de nadruk wilt leggen dat je iets slecht hebt gedaan, kun je 잘 voor 못 zeggen. Dit duidt specifiek aan dat je “iets niet goed doet”.

저는 어제 시험을 잘 못 봤어요 = Ik deed het niet goed op het examen gister

Het woord dat gebruikt wordt
Soms kan het woord dat wordt gebruikt aangeven welke betekenis je bedoelt. Als ik bijvoorbeeld zei:

저는 어제 학교에 못 갔어요, Dit kan twee betekenissen hebben:

1) Ik ging gister niet naar school vanwege een bepaalde situatie
2) Ik ging niet goed naar school gister

Welke van deze zinnen klinkt het best? In dit soort situaties kun je daar makkelijk achter komen. Is het mogelijk om “ergens goed heen te gaan”? Ik dacht van niet.

Een goed waargebeurd voorbeeld is iets dat mijn collega een keer aan mij vertelde. De school waar ik werk was bezig om mijn vliegticket naar huis te boeken, en het was erg duur (belachelijk duur). Mijn collega wilde altijd al naar Canada gaan, maar toen ze hoorde hoe duur mijn ticket was, zij ze tegen haarzelf “캐나다에 못 가겠다.” Dit betekent niet dat “ze slecht naar Canada zal gaan”, maar dat “ze niet kan/niet zal gaan naar Canada vanwege een reden” (de reden was dus dat de vliegticket te duur was).

Situatie
Soms moet je naar de context van de zin kijken om de betekenis te begrijpen. Als je bijvoorbeeld al wist dat je vriend een examen zou maken en hij achteraf zou zeggen: “시험을 못 봤어요” – heeft die zin maar één betekenis (omdat je al weet dat hij het examen heeft gemaakt).

Laten we naar een paar voorbeelden kijken. Als iemand zei:

저는 밥을 못 먹어요

Kan dit technisch gezien twee betekenissen hebben:

  1. Dat de persoon niet (goed) kan eten
  2. Dat de persoon niet zal eten vanwege een bepaalde situatie (waarschijnlijk omdat hij/zij vol is/dat eten niet lekker vindt, etc…)

In dit geval slaat de eerste mogelijkheid nergens op omdat iedereen (99,9% van allen) het vermogen heeft om te eten. Daarom duidt deze persoon aan dat hij/zij niet gaat eten vanwege een situatie dat ervoor zorgt dat hij/haar niet wilt eten.

Een ander voorbeeld:

저는 답을 잘 못 썼어요

Deze zin kan maar één betekenis hebben. Vanwege het gebruik van “잘”, weten we dat de spreker aangeeft dat hij/zij iets niet goed heeft gedaan. Daarom vertaalt deze zin naar: “Ik antwoordde niet goed.”

Er is nog een andere manier waar 못/못하다 gebruikt kan worden. Ook deze heeft een gelijksoortige betekenis met wat er tot nu toe is omschreven.

 

 

~지 못하다

Nog een laatste iets met 못하다. Met dezelfde structuur als ~지 않다, kun je ook ~지 못하다 gebruiken om dezelfde betekenis als 못 te krijgen. Bijvoorbeeld:

저는 어제 못 잤어요 EN
저는 어제 자지 못했어요 hebben dezelfde betekenis (Ik sliep niet goed/slecht gister)

Houd in je achterhoofd dat 못 en ~지 못하다 dezelfde betekenis hebben, wat subtiel verschilt met 를 못하다:

저는 어제 못 공부했어요 = Ik studeerde niet goed gister/Ik kon niet studeren gister
저는 어제 공부하지 못했어요 = Ik studeerde niet goed gister/Ik kon niet studeren gister
저는 공부를 못해요 = Ik ben slecht in studeren

 

 

 

잘못

Om dit nog ingewikkelder te maken, heeft het woord 잘못 (met geen ruimte tussen 잘 en 못) de betekenis “fout”. Dit woord zou normaal gesproken makkelijk zijn om te gebruiken – maar, het is moeilijker omdat 잘못 en 잘 못 twee verschillende betekenissen hebben. 잘못 kan op de onderstaande manier gebruikt worden:

그것은 제 잘못이었어요 = Dat was mijn fout

Normaal gebruik je 저의 of 나의 voor “mijn ____”. Maar er zijn een paar zelfstandige woorden die beter klinken met en in plaats van 저의/나의. Één van deze zelfstandig naamwoorden is 잘못. Een ander voorbeeld is 제/내 생각 (in plaats van 저의/나의 생각), wat “mijn gedachten/mijn mening betekent.

잘 en 못 met de Vergelijkende en Overtreffende Trap

Nog één laatste alinea voordat ik dit afrond. In de vorige les heb je geleerd hoe je ~보다 en 가장/제일 gebruikt om vergelijkende en overtreffelijke zinnen te maken. De grammatica die je in deze les hebt geleerd worden vaak gebruikt met ~보다 of 가장/제일 in zinnen waar iemand iets beter/slechter of het best/het slechtst kan doen. Bijvoorbeeld:

Vergelijkende Zinnen:
우리 아들은 친구들보다 축구를 더 잘해요 = Onze (mijn) zoon is beter dan (zijn) vrienden in voetbal
그 교수는 다른 교수들보다 수업을 더 잘해요 = De lessen van die professor zijn beter dan die van andere professors
저는 수영을 작년보다 더 잘해요 = Ik ben beter in zwemmen dan vorig jaar

Overtreffelijke Zinnen:
우리 아들은 축구를 가장 잘해요 = Onze (mijn) zoon is het best in voetbal
그 교수는 수업을 제일 잘해요 = De lessen van die professor zijn het best (is het beste in les geven)

저는 축구를 제일 못해요 = Ik speel voetbal het slechtst
저는 수영을 제일 못해요 = Ik zwem het slechtst

Nogmaals, in de meeste gevallen zouden deze zinnen natuurlijker klinken met de toevoeging van nog meer grammatica. Als ik bijvoorbeeld zeg: “Ik ben degene die voetbal het slechtst speelt” of “Van alle mensen, speel ik voetbal het slechtst”. Om deze zinnen te kunnen maken, moet je eerst de grammatica uit Lessen 26 en 33 leren.

Dat was het voor deze les!

Oke, laten we verder gaan met de volgende les! Of,
Klik hier voor een werkboek dat bij deze les hoort (Engels)